Μετά από μια εβδομάδα με αρκετές βροχές για τα δυτικά και τα ανατολικά τμήματα της χώρας, νοτιάδες και ιδιαίτερα ήπιες θερμοκρασίες (υψηλότερες από το μέσο όρο σε αρκετές περιοχές), το Σαββατοκύριακο ο καιρός δείχνει να παρουσιάζει σημαντική μεταβολή.
Αυτή η μεταβολή δεν μοιάζει ωστόσο να είναι σχετική με βροχές και καταιγίδες αλλά με σημαντική πτώση της θερμοκρασίας και ισχυρούς νοτιάδες, καθώς ψυχρές αέριες μάζες θα μετατρέψουν το σκηνικό του καιρού στη χώρα σε χειμερινό.
Με το φθινόπωρο να φτάνει σιγά προς τα τέλη του, για ακόμα μια χρόνια ζήσαμε αλλόκοτες καταστάσεις, με άλλες περιοχές να βιώνουν έντονες κακοκαιρίες με μεγάλα ύψη βροχοπτώσεων όπως η Ισπανία ή η Ιταλία και άλλες να χαρακτηρίζονται από συνεχόμενη ξηρασία, όπως η χώρα μας, για ακόμα μια φορά θέμα συζήτησης έγινε η κλιματική αλλαγή.
Το Ενημερωτικό Δελτίο Κατάστασης του Κλίματος 2024 του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (WMO) εκπέμπει και πάλι Κόκκινο Συναγερμό για τον ρυθμό της κλιματικής αλλαγής, καθώς η δεκαετία 2015-2024 αναμένεται να είναι η θερμότερη που έχει καταγραφεί, με την απώλεια πάγου από παγετώνες, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη θέρμανση των ωκεανών να επιταχύνονται, ενώ τα ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν κοινότητες και οικονομίες παγκοσμίως.
Από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2024, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του αέρα ήταν 1,54°C (με περιθώριο αβεβαιότητας ±0,13°C) υψηλότερη από την προβιομηχανική περίοδο, επηρεασμένη από το φαινόμενο θέρμανσης του Ελ Νίνιο, σύμφωνα με ανάλυση έξι διεθνών συνόλων δεδομένων που χρησιμοποιεί ο WMO.
Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία για το 2024 είναι πιθανό να ξεπεράσει ακόμη και το 2023, που κατέχει ήδη τον τίτλο της θερμότερης χρονιάς. Για 16 συνεχόμενους μήνες (από τον Ιούνιο του 2023 έως τον Σεπτέμβριο του 2024), οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τα ιστορικά προηγούμενα, συχνά με μεγάλη διαφορά.
Ο WMO τονίζει ότι η υπέρβαση της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5°C για μεμονωμένα έτη ή μήνες δεν σημαίνει ότι η επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού είναι αδύνατη, καθώς η συμφωνία αναφέρεται σε διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας σε μακροχρόνιο μέσο όρο.
Παρόλα αυτά, μια οποιαδήποτε άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσει μεγάλες αλλαγές στο κλίμα, ενώ ακραία καιρικά φαινόμενα, σύμφωνα με μελέτες θα γίνονται όλο και πιο συχνά σε πολλές περιοχές του κόσμου.
Ακολουθούν τέσσερις τρόποι με τους οποίους η άνοδος της θερμοκρασίας από τη κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
1. Πιο έντονες βροχοπτώσεις
Για κάθε άνοδο της μέσης θερμοκρασίας κατά 1°C, η ατμόσφαιρα μπορεί να συγκρατήσει περίπου 7% περισσότερη υγρασία. Με περισσότερη διαθέσιμη υγρασία, οι βροχοπτώσεις μπορεί να γίνουν πιο έντονες.
Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν υπολογιστικά μοντέλα για να προσομοιώσουν την εξέλιξη ακραίων καιρικών φαινομένων σε δύο σενάρια:
- τον σημερινό κόσμο, με περίπου 1,2°C υπερθέρμανσης λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας,
- έναν υποθετικό κόσμο χωρίς ανθρώπινη επιρροή στο κλίμα.
Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να εκτιμήσουν πόσο επηρεάστηκε μια συγκεκριμένη καταιγίδα, καύσωνας ή ξηρασία από την κλιματική αλλαγή.
Μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Μαρτίου 2024, το Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψε τη δεύτερη πιο βροχερή περίοδο στην ιστορία. Αυτή η ποσότητα βροχοπτώσεων ήταν τουλάχιστον τέσσερις φορές πιο πιθανή λόγω της υπερθέρμανσης που προκαλεί ο άνθρωπος, σύμφωνα με την ομάδα World Weather Attribution (WWA).
Τον Σεπτέμβριο του 2024, φονικές πλημμύρες έπληξαν μεγάλο μέρος της κεντρικής Ευρώπης, περιλαμβάνοντας την Πολωνία, την Τσεχία, τη Ρουμανία, την Αυστρία και την Ιταλία. Η ένταση των βροχοπτώσεων μέσα σε τέσσερις ημέρες στα μέσα Σεπτεμβρίου έγινε δύο φορές πιο πιθανή εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με την WWA.
Η κλιματική αλλαγή πιθανότατα συνέβαλε επίσης στις έντονες βροχοπτώσεις που σημειώθηκαν στην Ισπανία στα τέλη Οκτωβρίου και αρχές Νοεμβρίου. Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν την επιρροή της ανόδου της θερμοκρασίας, αν και απαιτείται πλήρης μελέτη για να αξιολογηθεί πόσο μεγάλη ήταν η επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με τις φυσικές διακυμάνσεις των καιρικών συνθηκών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα επεισόδια έντονων βροχοπτώσεων έχουν γίνει πιο συχνά και πιο έντονα στις περισσότερες ηπειρωτικές περιοχές λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας, σύμφωνα με τον Διακυβερνητικό Οργανισμό για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC). Αυτή η τάση θα συνεχιστεί με περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας.
2. Πιο έντονοι και μεγαλύτερης διάρκειας καύσωνες
Ακόμη και μια μικρή αύξηση στις μέσες θερμοκρασίες κάνει τεράστια διαφορά στα ακραία θερμά φαινόμενα. Καθώς η κλίμακα των καθημερινών θερμοκρασιών μετατοπίζεται προς υψηλότερα επίπεδα, οι πιο θερμές ημέρες γίνονται πιο συχνές και πιο έντονες.
Τον Απρίλιο του 2024, οι θερμοκρασίες στο Μάλι ξεπέρασαν τους 48°C κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα στην περιοχή του Σαχέλ στην Αφρική, που συνδέθηκε με αυξημένες νοσηλείες και θανάτους. Αυτή η θερμοκρασία δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την ανθρώπινη επιρροή στο κλίμα, σύμφωνα με την WWA.
Παρόμοιες αιφνίδιες αυξήσεις θερμοκρασίας θα γίνονται πιο συχνές καθώς ο κόσμος συνεχίζει να θερμαίνεται. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι θερμοκρασίες ξεπέρασαν τους 40°C για πρώτη φορά στην ιστορία τον Ιούλιο του 2022, προκαλώντας εκτεταμένη αναστάτωση. Χωρίς την κλιματική αλλαγή, αυτό το γεγονός θα ήταν εξαιρετικά απίθανο, ανέφερε η WWA.
Οι καύσωνες μπορεί να προκύψουν από φαινόμενα όπως οι “θόλοι ζέστης”, όπου μια περιοχή υψηλής πίεσης παγιδεύει ζεστό αέρα για ημέρες ή εβδομάδες. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες στην Αρκτική, που θερμαίνεται σχεδόν τέσσερις φορές ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, μπορεί να επηρεάζουν τους ρεύματα αέρα στην ατμόσφαιρα (jet stream), κάνοντας τέτοια φαινόμενα πιο πιθανά.
3. Μακρύτερες ξηρασίες
Η σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με συγκεκριμένες ξηρασίες είναι δύσκολη, καθώς επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όπως τα φυσικά καιρικά συστήματα. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει τα παγκόσμια πρότυπα βροχοπτώσεων. Ενώ ορισμένες περιοχές γίνονται πιο υγρές, άλλες γίνονται πιο ξηρές, γεγονός που τις καθιστά πιο επιρρεπείς σε ξηρασία.
Οι καύσωνες που ενισχύονται από την κλιματική αλλαγή επιδεινώνουν τις ξηρές συνθήκες αυξάνοντας την εξάτμιση του νερού από το έδαφος, θερμαίνοντας γρήγορα την ατμόσφαιρα από πάνω.
Σε περιοχές της Ανατολικής Αφρικής, υπήρξαν πέντε συνεχόμενες αποτυχημένες βροχερές περίοδοι μεταξύ 2020 και 2022, προκαλώντας τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων 40 ετών. Αυτό οδήγησε στον εκτοπισμό 1,2 εκατομμυρίων ανθρώπων μόνο στη Σομαλία. Η κλιματική αλλαγή έκανε τέτοιες ξηρασίες τουλάχιστον 100 φορές πιο πιθανές, σύμφωνα με την WWA.
Στη λεκάνη του Αμαζονίου, η ανθρώπινη θέρμανση ήταν ο κύριος παράγοντας που οδήγησε στη χειρότερη ξηρασία της περιοχής από την έναρξη των σύγχρονων καταγραφών, το δεύτερο εξάμηνο του 2023.
Επιμέλεια άρθρου:
Η ομάδα του Weather Compass Greece
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr .
