Όταν οι επιστήμονες αναλύουν μήνες παρατηρήσεων καιρού από όλη την υδρόγειο, προκύπτουν μοτίβα και σύνδεσμοι από αυτά που φαίνονται τυχαία γεγονότα και αποσυνδεδεμένα μέρη. Αυτές οι ”σχέσεις μεγάλων αποστάσεων” μεταξύ των καιρικών προτύπων είναι γνωστές ως τηλεσυνδέσεις.
Για παράδειγμα, όταν συνδυάζετε καθημερινές παρατηρήσεις της πίεσης του αέρα σε όλο το βόρειο ημισφαίριο, βλέπετε μεγάλες περιοχές υψηλής και χαμηλής πίεσης που ρέουν και μετατοπίζονται από μέρος σε μέρος. Αυτές οι αλλαγές στην πίεση του αέρα σηματοδοτούν ότι η ατμόσφαιρα μετατοπίζει το βάρος της (τεχνικά τη μάζα της) από μέρος σε μέρος.
Υπάρχει ένα μοτίβο στη μετατόπιση που μοιάζει με το νερό που γλιστράει μπρος-πίσω σε ένα μπολ. Η ατμόσφαιρα ”πέφτει” προς τα βόρεια. Η ατμοσφαιρική πίεση ενισχύεται πάνω από την Αρκτική και εξασθενεί στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη (είτε στον Ατλαντικό είτε στον Ειρηνικό Ωκεανό ή και στα δύο). Στη συνέχεια, η ατμόσφαιρα κατευθύνεται προς τα νότια. Η πίεση του αέρα ενισχύεται στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη και εξασθενεί πάνω από την Αρκτική. Αυτή η περιοδική ολίσθηση ονομάζεται Αρκτική Ταλάντωση.
Η μετατόπιση βάρους δεν δημιουργεί απαραίτητα ταυτόχρονες, συμμετρικές ανισορροπίες πίεσης στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό. Μια έντονα θετική ή αρνητική φάση της Αρκτικής Ταλάντωσης μπορεί να επηρεάσει τη μία περιοχή περισσότερο από την άλλη. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο καιρός στις ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες επηρεάζεται περισσότερο από την ατμοσφαιρική μετατόπιση βάρους μεταξύ της Αρκτικής και του μέσου Ατλαντικού. Λόγω αυτής της περιφερειακής ευαισθησίας, οι μετεωρολόγοι μελετούν επίσης τα μοτίβα της ατμοσφαιρικής πίεσης ακριβώς στον Ατλαντικό.
Βόρεια του ισημερινού, η πιο σημαντική «σχέση μεγάλων αποστάσεων» στον Ατλαντικό είναι μεταξύ μιας περιοχής μόνιμα χαμηλής πίεσης στην περιοχή της Ισλανδίας και μιας περιοχής σταθερά υψηλής πίεσης πάνω από τις Αζόρες. Αυτή η τηλεσύνδεση είναι γνωστή ως Βορειοατλαντική Ταλάντωση. Όταν η πίεση είναι χαμηλότερη από το μέσο όρο στην Ισλανδία και υψηλότερη από τη μέση στις Νήσους Αζόρες, η ταλάντωση του Βορείου Ατλαντικού λέγεται ότι βρίσκεται στη θετική της κατάσταση. Όταν συμβαίνει το αντίθετο, η ταλάντωση του Βορείου Ατλαντικού λέγεται ότι είναι αρνητική.
Σε αυτές τις εικόνες βλέπουμε την επίδραση που έχουν στην Ευρώπη η αρνητική και η θετική ταλάντωση στον Ατλαντικό. Βλέπουμε τον υετό και τις θερμοκρασιακές διαφορές που υπάρχουν στην Ευρώπη.
Η Βορειοατλαντική Ταλάντωση και η Αρκτική ΤαλάντωσηΗ Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση (North Atlantic Oscillation, NAO) και η Αρκτική Ταλάντωση (Arctic Oscillation, AO) είναι δύο μεγάλα ατμοσφαιρικά φαινόμενα που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες, ιδιαίτερα στις περιοχές της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Αρκτικής. Παρά το γεγονός ότι έχουν διαφορετικές επιδράσεις, επηρεάζουν το κλίμα και τις καιρικές συνθήκες σε όλο τον Βόρειο Ημισφαίριο.
Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση (NAO)
Η Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση αφορά τη διακύμανση της ατμοσφαιρικής πίεσης μεταξύ δύο περιοχών: 1) της Αζορικής πίεσης (στη περιοχή των Αζορών νήσων στον Ατλαντικό) και 2) της Ισλανδικής πίεσης (στη περιοχή της Ισλανδίας στο βόρειο Ατλαντικό). Αυτές οι πιέσεις επηρεάζουν τα καιρικά μοτίβα στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την περιοχή του Ατλαντικού γενικότερα.
Όταν η NAO είναι θετική, η ατμοσφαιρική πίεση στην περιοχή της Ισλανδίας είναι χαμηλή και η πίεση στην περιοχή των Αζόρων είναι υψηλή, δημιουργώντας ισχυρότερους δυτικούς ανέμους. Αυτό συνήθως οδηγεί σε ήπιες και υγρές συνθήκες στη Βόρεια Ευρώπη και την περιοχή της Μεσογείου, ενώ πιο ξηρές και ψυχρές συνθήκες επικρατούν στη βόρεια Αμερική.
Όταν η NAO είναι αρνητική, η πίεση στην περιοχή της Ισλανδίας είναι υψηλότερη και η πίεση στις Αζόρες είναι χαμηλότερη, μειώνοντας τις δυτικές ροές ανέμου. Αυτό μπορεί να φέρει πιο ψυχρές και χειμωνιάτικες συνθήκες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Στη παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε τις δύο περιοχές στη περιοχή της Ισλανδίας και στη περιοχή γύρω από τις Αζόρες. Στην Αριστερή φωτογραφία έχουμε τη θετική βορειοατλαντική ταλάντωση με υψηλές πιέσεις στις Αζόρες και δεξιά βλέπουμε την αρνητική βορειοατλαντική ταλάντωση με υψηλές πιέσεις στη περιοχή και βόρεια της Ισλανδίας. Στη δεξιά εικόνα το αποτέλεσμα των υψηλών πιέσεων πάνω από την Ισλανδία και στη περιοχή της βόρειας Σκανδιναβίας το Δεκέμβρη του 2010 είχαν ως αποτέλεσμα τον ψυχρότερο Δεκέμβρη για τη Μεγάλη Βρετανία, την Ολλανδία και τη Δανία για πάνω από 60 χρόνια.
Στην εικόνα που ακολουθεί αμέσως μετά, βλέπουμε τη πορεία που ακολουθεί το Jet Stream ανάλογα με το αν έχουμε θετική ή αρνητική ταλάντωση στον Ατλαντικό. Αν το Jet Stream είναι στη φυσιολογική του ροή τότε στην Ευρώπη έρχεται σχετικά μαλακός και υγρός καιρός. Αν όμως το Jet Stream γίνεται πιο κυματοειδές δημιουργούνται ανοίγματα που μπορούν να διοχετεύσουν με κρύο την Ευρώπη ή την Βόρεια Αμερική.
Τέλος, σε αυτή την εικόνα βλέπουμε την κατανομή του υετού στην Ευρώπη ανάλογα με τον αν έχουμε θετική ή αρνητική ταλάντωση στον Ατλαντικό.
Αρκτική Ταλάντωση (AO)Η Αρκτική Ταλάντωση αφορά τη διακύμανση της ατμοσφαιρικής πίεσης στην περιοχή της Αρκτικής και γύρω από τον Αρκτικό Κύκλο. Η σχέση της με τις καιρικές συνθήκες είναι πιο άμεση με την ψυχρή αέρια μάζα της Αρκτικής, η οποία επηρεάζει τις συνθήκες στους πόλους.
Όταν η AO είναι θετική, υπάρχει χαμηλή πίεση πάνω από την Αρκτική, ενώ η πίεση είναι υψηλότερη στις μεσαίες γεωγραφικές περιοχές, με αποτέλεσμα η ψυχρή αέρια μάζα να παραμένει στα βόρεια και τις κρύες συνθήκες να περιορίζονται στην Αρκτική.
Όταν η AO είναι αρνητική, η πίεση στην Αρκτική αυξάνεται, και η ψυχρή αέρια μάζα μπορεί να κινηθεί προς το νότο, προκαλώντας πιο ψυχρές συνθήκες και σε περιοχές χαμηλότερου γεωγραφικού πλάτους (π.χ. στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική).
Τα δύο φαινόμενα συνδέονται, αλλά δεν είναι ακριβώς τα ίδια. Η Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση έχει ισχυρότερη σύνδεση με τις καιρικές συνθήκες στην περιοχή του Ατλαντικού, ενώ η Αρκτική Ταλάντωση συνδέεται περισσότερο με την ατμοσφαιρική πίεση στην Αρκτική και την περιοχή του Αρκτικού Κύκλου.
Τα φαινόμενα αυτά επηρεάζουν εποχιακά τη διάρκεια και την ένταση του χειμώνα, την κατανομή των χιονοπτώσεων και γενικότερα τις καιρικές συνθήκες σε διάφορες περιοχές.
Τι δείχνουν οι παραπάνω δείκτες για τις επόμενες ημέρες
Στις δύο παρακάτω εικόνες βλέπουμε την τελευταία πρόγνωση για την Βορειοατλαντική και Αρκτική Ταλάντωση με ημερομηνία 3/2/2025. Στα αριστερά κάθε εικόνας βλέπουμε με την μαύρη γραμμή σε τι επίπεδα κυμάνθηκε η κάθε ταλάντωση από τον Οκτώβρη μέχρι και σήμερα, ενώ με τις κόκκινες γραμμές βλέπουμε όλα τα μοντέλα πρόβλεψης ξεχωριστά για την μελλοντική πρόγνωση της ταλάντωσης. Η μαύρη διακεκομμένη γραμμή είναι ο μέσος όρος της πρόβλεψης.
%20%E2%80%94%20%CE%A3%CE%B5%20%CE%BA%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1%20(66%25).png)
%20%E2%80%94%20%CE%A3%CE%B5%20%CE%BA%CE%BB%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B1%20(66%25).png)
Όπως φαίνεται ξεκάθαρα στην πρόβλεψη μέχρι και τα μέσα Φλεβάρη η Βορειοατλαντική Ταλάντωση δείχνει να έχει αρνητική τάση. Αν επαληθευτεί η πρόβλεψη σημαίνει πως υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες για υψηλές πιέσεις στη περιοχή μεταξύ Ισλανδίας και Βόρειας Σκανδιναβίας και με χαμηλές πιέσεις κοντά στη Μεσόγειο.
Αυτό θα μπορέσει να φέρει αρκετό κρύο και χιόνια στη κεντρική Ευρώπη και ίσως προς τα Βαλκάνια και την Ελλάδα προς τα μέσα του μήνα και αργότερα.
Επιμέλεια άρθρου:
Γ. Ιωάννου, Ερασιτέχνης προγνώστης καιρού / Επεξεργασία και κατανόηση αριθμητικών μοντέλων και αναλογικής μεθόδου
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr.
Ένα ακόμα υπέροχο άρθρο απ’ τον κ. Ιωάννου. Χρήσιμες πληροφορίες και συμπεράσματα. Good job!!