Η θέα της Καλδέρας μέσα από τα στενά δρομάκια στα χωριά της Νισύρου παρακινεί σε ταξίδι. Ταξίδι που εμπεριέχει μυστικά της ιστορίας που ζητούν να έρθουν στην επιφάνεια. Περπατώντας πάνω σε ηφαιστειακούς βράχους, το έδαφος, η φύση και τα πετρώματα σου ψιθυρίζουν την μακροβιότητα τους και σε καλούν να νιώσεις τις απαρχές της δημιουργίας τους, τότε που η Γη πάσχιζε να έρθει στην επιφάνεια και να επιβληθεί. Για την σημερινή σμιλεμένη όψη των νησιών και την γεωμορφία του Αιγαίου χρειάστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μέσα στα οποία ηφαιστειακές εκρήξεις διαμόρφωσαν την εικόνα της νησιωτικής Ελλάδος.
Μεγαλύτερη από όλα τα φυσικά φαινόμενα είναι η δύναμη ενός ηφαιστείου.
Η Νίσυρος είναι ένα νησί απέναντι από την Κώ, στο Ανατολικό άκρο των Δωδεκανήσων με πρωτεύουσα το Μανδράκι. Καλεί τον επισκέπτη να βιώσει από κοντά, εκτός από την παράδοση και τα καταγάλανα νερά της, τον ξάγρυπνο και ζωντανό υδροθερμικό κρατήρα της. Η ονομασία του είναι «Στέφανος» και αποτελεί τον μεγαλύτερο του κόσμου και έναν από τους ελάχιστα επισκέψιμους του πλανήτη μας. Σε κάθε βήμα ξεπροβάλλει η αναμέτρηση των ανθρώπινων ορίων με τη δύναμη της φύσης. Δονήσεις που προέρχονται από τα βάθη της γης, θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 100°C, θειάφι και αέρια στοιχεία που αναβλύζουν από τρομακτικές τρύπες που καίνε και κάνουν κάθε ανάσα δύσκολη συνθέτουν ένα σκηνικό απόλυτης ηφαιστειακής εμπειρίας, πάνω σε πέτρα και λάβα.
Κρατήρας Στέφανος. Φουμαρόλες και πετρώματα με χαρακτηριστικόκίτρινο χρώμα
Μυθολογία
Για το νου του ανθρώπου ήταν τόσο τρομακτική η ανάδυση του Ηφαιστείου, που για αυτό ίσως το έντυσε με το μανδύα ενός μύθου. Δύο γνωστά πρόσωπα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας συνδέονται με τη Νίσυρο.
Για το νου του ανθρώπου ήταν τόσο τρομακτική η ανάδυση του Ηφαιστείου, που για αυτό ίσως το έντυσε με το μανδύα ενός μύθου. Δύο γνωστά πρόσωπα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας συνδέονται με τη Νίσυρο.
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ποσειδώνας, ο Θεός της θάλασσας και ο μυθικός Γίγαντας Πολυβώτης συγκρούστηκαν σε μια τρομερή μάχη. Κατόπιν εντολής του Δία, ο Ποσειδώνας κατεδίωξε τον Πολυβώτη μέχρι την Κώ, από όπου πήρε ένα κομμάτι της. Αυτό το κομμάτι ήταν η Νίσυρος. Την πέταξε πάνω του, προκειμένου να τον εξουδετερώσει. Τελικά, αυτή η σύγκρουση είχε ευνοϊκές συνέπειες για τους ανθρώπους, οι οποίοι μετοίκησαν στο νησί, ρίζωσαν τους πολιτισμούς τους – Κρήτες, Πελασγοί, Τελχίνες, Κάρες, Δωριείς, Φοίνικες- και έδωσαν το στίγμα τους ανά περιόδους.
Γεωλογική Προσέγγιση
Με την έκρηξη του Ηφαιστείου, διαμορφώνεται ένας θαλάσσιος μπλε καμβάς.
Πιο δίπλα, τα νησιά Παχιά και Περγούσσα αποτελούνται από τα ίδια ηφαιστειακά πετρώματα με τη Νίσυρο, σε αντίθεση με την Κονδελούσια, η οποία δεν έχει ηφαιστειακά πετρώματα αλλά ασβεστόλιθους, παρά την κοντινή απόσταση τους. Πριν 10.000 χρόνια έγινε μία ισχυρή έκρηξη λόγω της οποίας συναντάμε τον μετακαλδερικό σχηματισμό, πάνω στην ήδη σχηματισμένη καλντέρα της Νισύρου. Ουσιαστικά, χύθηκε λάβα από ηφαιστειακό κέντρο, διακόπτοντας τον ήδη υπάρχων καλδερικό σχηματισμό.
Το μοναδικό ηφαιστειολογικό μουσείο της Ελλάδας βρίσκεται στηΝίσυρο
Το ανάγλυφο είναι τραχύ και συναντάται κατά μήκος του εδάφους μέχρι το θαλάσσιο χώρο. Αυτό αποτελείται από το ηφαιστειακό πέτρωμα, τον δακίτη.
Ηφαιστειακά Κέντρα
Τα ηφαιστειακά κέντρα χρονολογούνται 13.000.000 χρόνια πίσω. Ο Κέφαλος χρονολογείται στα 500.000 χρόνια. Στη νήσο Στρογγύλη υπάρχει ηφαιστειακό κέντρο 160.000 χρόνων το οποίο μετά την έκρηξη Ινγκριπρίτη κάλυψε με τέφρα το νησί της Κώ. Επίσης συναντάμε το ηφαιστειακό κέντρο Γυαλί. Πριν πριν 160.000 χρόνια το νησί της Νισύρου δεν υπήρχε. Όλα ξεκίνησαν από τον υποθαλάσσιο χώρο. Η Νίσυρος αναδύθηκε από τα καταχθόνια, μέσα από μια σειρά απίστευτων δυνάμεων. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι πρώτες ενδείξεις ηφαιστειακής δραστηριότητας ξεκίνησαν κοντά στο Μανδράκι, κάτω από την Παναγία της Σπηλιανής.
Τα ηφαιστειακά κέντρα χρονολογούνται 13.000.000 χρόνια πίσω. Ο Κέφαλος χρονολογείται στα 500.000 χρόνια. Στη νήσο Στρογγύλη υπάρχει ηφαιστειακό κέντρο 160.000 χρόνων το οποίο μετά την έκρηξη Ινγκριπρίτη κάλυψε με τέφρα το νησί της Κώ. Επίσης συναντάμε το ηφαιστειακό κέντρο Γυαλί. Πριν πριν 160.000 χρόνια το νησί της Νισύρου δεν υπήρχε. Όλα ξεκίνησαν από τον υποθαλάσσιο χώρο. Η Νίσυρος αναδύθηκε από τα καταχθόνια, μέσα από μια σειρά απίστευτων δυνάμεων. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι πρώτες ενδείξεις ηφαιστειακής δραστηριότητας ξεκίνησαν κοντά στο Μανδράκι, κάτω από την Παναγία της Σπηλιανής.
Η Νίσυρος στο δίκτυο των παγκόσμιων γεωπάρκων της UNESCO
Εκτείνεται υποθαλάσσια δίνοντας μαξιλαροειδείς μορφές λαβών (pillow lavas) αν σκεφτούμε ότι η λάβα συμπαγοποιείται και έτσι παίρνει τη μορφή μαξιλαριού.
Κρατήρες
Περπατώντας ανάμεσα στους κρατήρες Μικρό Πολυβώτη (τελευταία έκρηξη 1887-1888) και στον Μεγάλο Πολυβώτη (τελευταία έκρηξη 1871-1873), το είναι σεληνιακό, υπάρχουν παντού φουμαρόλες με έντονη μυρωδιά θειάφι και τα πετρώματα έχουν χαρακτηριστική κίτρινη όψη. Οι κρατήρες συναντώνται κατά μήκος μιας μεγάλης ρηξιγενής ζώνης. Η τεκτονική και ηφαιστειότητα συνυπάρχουν. Το ηφαίστειο είναι τόσο ενεργό και κάτω από την καλντέρα υπάρχει ένας πραγματικός θάλαμος, δηλαδή διάπυρο υλικό κάτω από τα πόδια μας. Το κάθε βήμα έχει μια σχετική δυσκολία κατά την κατάβαση του κρατήρα «Στέφανου» και φαντάζει πελώριο για τα ανθρώπινα δεδομένα. Αποτελεί μια ευκαιρία να καταλάβουμε το μέγεθος των δυνάμεων που μας περικλείουν και να νιώσουμε σπλαχνικά τον αγώνα του ανθρώπου στο διάβα της ιστορίας, να τα βάζει με μυθικούς γίγαντες και τεράστια γεωλογικά φαινόμενα που τα νικάει σαν άλλος Ολύμπιος Θεός.
Περπατώντας ανάμεσα στους κρατήρες Μικρό Πολυβώτη (τελευταία έκρηξη 1887-1888) και στον Μεγάλο Πολυβώτη (τελευταία έκρηξη 1871-1873), το είναι σεληνιακό, υπάρχουν παντού φουμαρόλες με έντονη μυρωδιά θειάφι και τα πετρώματα έχουν χαρακτηριστική κίτρινη όψη. Οι κρατήρες συναντώνται κατά μήκος μιας μεγάλης ρηξιγενής ζώνης. Η τεκτονική και ηφαιστειότητα συνυπάρχουν. Το ηφαίστειο είναι τόσο ενεργό και κάτω από την καλντέρα υπάρχει ένας πραγματικός θάλαμος, δηλαδή διάπυρο υλικό κάτω από τα πόδια μας. Το κάθε βήμα έχει μια σχετική δυσκολία κατά την κατάβαση του κρατήρα «Στέφανου» και φαντάζει πελώριο για τα ανθρώπινα δεδομένα. Αποτελεί μια ευκαιρία να καταλάβουμε το μέγεθος των δυνάμεων που μας περικλείουν και να νιώσουμε σπλαχνικά τον αγώνα του ανθρώπου στο διάβα της ιστορίας, να τα βάζει με μυθικούς γίγαντες και τεράστια γεωλογικά φαινόμενα που τα νικάει σαν άλλος Ολύμπιος Θεός.
Ο Κρατήρας από ψηλάΤο μικρό αυτό διαμάντι αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως Πάρκο του Παγκοσμίου Δικτύου της Unesco με σκοπό την διατήρηση των τεκμηρίων της μακρόχρονης γεωλογικής ιστορίας του πλανήτη μας και προστασία του ως φυσικού χώρου παγκόσμιας κληρονομιάς. Αλλιώς το ονομάζουμε ένα από τα Πάρκα της Μητέρας Γης. Αξίζει να το επισκεφθείτε, όπως και το μοναδικό ηφαιστειολογικό μουσείο της Ελλάδας το οποίο βρίσκεται στη Νίσυρο και φιλοξενεί πολλές θεματικές ενότητες σχετικά με το Ηφαίστειο του νησιού αλλά και για τα Ηφαίστεια του κόσμου. Στο μουσείο θα έχετε την ευκαιρία να μάθετε τα πάντα για τη δομή ενός ηφαιστείου αλλά και να δείτε από κοντά πετρώματα άλλων ηφαιστείων του κόσμου.
Επιμέλεια άρθρου:
Βασιλική Μαρίνα Πιτροπογιαννάκη, Μετεωρολόγος στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (Ε.Μ.Υ.)
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr.