Καινοφανής Αστέρας στον αστερισμό του Βορείου Στεφάνου – Είναι ορατός με γυμνό μάτι

You are currently viewing Καινοφανής Αστέρας στον αστερισμό του Βορείου Στεφάνου – Είναι ορατός με γυμνό μάτι
Για σχεδόν δύο χρόνια τώρα, ένα διπλό αστρικό σύστημα ονόματι «T Corona Borealis», σε απόσταση 3000 ετών φωτός μακριά από τη Γη, έχει αρχίσει να ελαττώνει τη φωτεινότητα του. Αυτή η διαδικασία άρχισε το 2023 και είναι ένα σημάδι ότι το Τ CrB (συντομογραφία του Corona Borealis) κοντεύει στο τέλος του 80ετού κύκλου του, όπου αυξάνεται η λαμπρότητα του και γίνεται ορατό με γυμνό μάτι. Η απότομη αύξηση στη φωτεινότητα του αναφέρεται ως μια «έκρηξη νόβα». Αλλά γιατί συμβαίνει και τι είναι τόσο θεαματικό στο συγκεκριμένο φαινόμενο;
 
Αρχικά, ας εξοικειωθούμε με τον όρο «επαναλαμβανόμενος καινοφανής αστέρας». Καινοφανής αστέρας είναι ένα παροδικό αστρονομικό γεγονός όπου προκαλεί την απότομη εμφάνιση ενός φωτεινού, προφανώς «νέου» αστέρα, ο οποίος ξεθωριάζει με το πέρας εβδομάδων ή ακόμα και μηνών. Όλοι οι καινοφανείς αστέρες που έχουν παρατηρηθεί, λαμβάνουν χώρα σε διπλά αστρικά συστήματα, αποτελούμενα από δύο αστέρια, ενός πρωτεύοντα αστέρα (μεγαλύτερος) και ενός δευτερεύων (μικρότερος). Υπάρχουν τρεις υποκατηγορίες επαναλαμβανόμενου καινοφανή αστέρα: κλασσικοί καινοφανείς αστέρες, επαναλαμβανόμενοι καινοφανείς αστέρες (T CrB), και νάνοι καινοφανείς αστέρες. Οι κλασσικοί και οι επαναλαμβανόμενοι είναι πολύ παρόμοιοι, με κύρια διαφορά το γεγονός ότι ένας επαναλαμβανόμενος συμβαίνει ξανά και ξανά, ανά μια συγκεκριμένη περίοδο.
 
 
universemagazine.com
 
Ένας επαναλαμβανόμενος καινοφανής αστέρας δημιουργείται σε ένα διπλό αστρικό σύστημα όπου οι δύο αστέρες βρίσκονται σε κοντινή απόσταση ο ένας από τον άλλον. Το σύστημα αυτό αποτελείται από έναν λευκό νάνο και ένα πρωτεύοντα (συνήθως κόκκινο γίγαντα). Στο σύστημα T CrB τα δύο αστέρια του είναι ένας θερμός λευκός νάνος και ένας ψυχρός κόκκινος γίγαντας. Ο λευκός νάνος περιβάλλεται από έναν δίσκο προσαύξησης (πιο συχνά τους συναντάμε σε μελανές οπές), ο οποίος σχηματίζεται από υλικά διάχυτα στον διαστρικό χώρο τα οποία βάλλονται σε τροχιά γύρω από τον αστέρα λόγω του βαρυτικού του πεδίου. Όταν το σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση ηρεμίας, ο κόκκινος γίγαντας κυριαρχεί σε φωτεινότητα και το σύστημα φαίνεται να είναι ένας αστέρας τύπου M3.
 
 
en.wikipedia.org
 
Οι δύο αστέρες περιφέρονται γύρω από το κέντρο μάζας του συστήματος κάθε 228 ημέρες. Η τροχιά του είναι σχεδόν κυκλική και είναι κεκλιμένη κατά γωνία 67°. Η απόσταση μεταξύ του είναι ίση με 0.54ΑΜ (= Αστρονομικές Μονάδες, 1ΑΜ = απόσταση μεταξύ Γης και Ηλίου).
 
Πως δημιουργείται μια έκρηξη νόβα; Ο ψυχρός κόκκινος γίγαντας σιγά σιγά «απογυμνώνεται» από υδρογόνο από την δυνατή βαρυτική έλξη του θερμότερου λευκού νάνου. Το υδρογόνο αυτό μπαίνει σε τροχιά γύρω από την επιφάνεια του λευκού νάνου, αποκτώντας υψηλές ταχύτητες και αυξάνοντας την θερμοκρασία του (υδρογόνου). Η απότομη αύξηση της πίεσης και της θερμοκρασίας του πυροδοτεί μια θερμοπυρηνική έκρηξη, αρκετά μεγάλη ώστε να εκτοξεύσει τα υλικά αυτά στον διαστρικό χώρο, δημιουργώντας μια φωτεινή σφαίρα και φωτίζοντας υπερβολικά το σύστημα. Για το σύστημα T CrB, αυτή η έκλαμψη συμβαίνει, κατά μέσο όρο, κάθε 80 χρόνια.
 
 
chara.gsu.edu
 
Εντοπίζοντας το σύστημα T Corona Borealis
Για τι πρέπει οι αστροπαρατηρητές να έχουν «ανοιχτά τα μάτια τους» ; Ο αστερισμός του Βορείου Στεφάνου έχει ένα σχήμα που θυμίζει πέταλο και βρίσκεται δυτικά του αστερισμού του Ηρακλή. Μπορεί να αναγνωρισθεί εντοπίζοντας πρώτα τους αστέρες Αρκτούρος και Βέγκα. Ο Βέγκα είναι ορατός καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ενώ ο Αρκτούρος είναι «αόρατος» του μήνες του χειμώνα. Ο αστερισμός του Βορείου Στεφάνου βρίσκεται στο κέντρο των δύο αυτών αστέρων.
 
 
civilsdaily.com
 
Η έκλαμψη αναφέρεται ότι θα είναι σύντομη και θα παραμείνει ορατή με γυμνό μάτι για λιγότερο από μια εβδομάδα. Το χρονικό αυτό διάστημα μπορεί να επεκταθεί με την χρήση δυνατών τηλεσκοπίων κάτω από σκοτεινούς, καθαρούς ορφανούς.
 
Κλείνοντας, το σύστημα T CrB αποτελεί παράδειγμα της περίπλοκης δυναμικής σχετικά με τα διπλά αστρικά σμήνη. Οι περιοδικές του καινοφανείς εκλάμψεις προσφέρουν αξιοσημείωτες γνώσεις σχετικά με τους δίσκους προσαύξησης και την αστρική εξέλιξη. Έτσι, συνεχόμενες παρατηρήσεις του συγκεκριμένου συστήματος θα επεκτείνουν την γνώση μας για τα τόσο ενεργειακά φαινόμενα και τον ρόλο τους στο σύμπαν.
 
Επιμέλεια άρθρου:
Γ. Κοσμίδης, Φοιτητής Φυσικού στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
 
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
 
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr.

Αφήστε μια απάντηση