Ακραία κύματα ζέστης, θερμικές καταπονήσεις, τροπικές νύχτες και επιστημονικές προειδοποιήσεις συνθέτουν την εικόνα ενός μέλλοντος που πλησιάζει ταχύτερα απ’ ό,τι φανταζόμασταν.
Ο Ιούνιος του 2025 καταγράφηκε ως ο πιο θερμός μήνας που έχει βιώσει ποτέ η δυτική Ευρώπη, με θερμοκρασίες που ξεπέρασαν τους 46°C και συνθήκες ακραίας θερμικής καταπόνησης. Τα στοιχεία που παρουσίασε η ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus αλλά και πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, επιβεβαιώνουν ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν είναι πλέον «εξαιρέσεις», αλλά προάγγελοι μιας κλιματικής πραγματικότητας που γίνεται ολοένα και πιο απειλητική.
Δυο αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα χτύπησαν την Ευρώπη
Το πρώτο κύμα ζέστης χτύπησε από τις 17 έως τις 22 Ιουνίου και το δεύτερο από τις 30 Ιουνίου, φέρνοντας ρεκόρ θερμοκρασιών σε πολλές χώρες, με την Ισπανία και την Πορτογαλία να αγγίζουν ακόμα και τους 46°C. Στη βόρεια Λισαβόνα, ο δείκτης θερμικής καταπόνησης (UTCI) έφτασε τους 48°C, προκαλώντας συνθήκες που χαρακτηρίζονται από τους ειδικούς ως «ακραίες για την ανθρώπινη υγεία».
Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ήταν 1,3°C υψηλότερη από την προβιομηχανική εποχή, συνεχίζοντας μια ανοδική πορεία που διαρκεί πλέον τρεις διαδοχικές χρονιές. Αν συνεχιστεί αυτή η τάση, το κρίσιμο όριο του +1,5°C —που έχει τεθεί ως παγκόσμιος στόχος περιορισμού της υπερθέρμανσης— ενδέχεται να ξεπεραστεί έως το 2029.
Συνθήκες ασφυξίας και νύχτες χωρίς ανάσα
Οι τροπικές νύχτες, όπου η θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από τους 20°C, πολλαπλασιάστηκαν. Στην Ισπανία καταγράφηκαν 24 τροπικές νύχτες – 18 περισσότερες από έναν φυσιολογικό Ιούνιο – ενώ σε περιοχές της Μεσογείου ο αριθμός έφτασε τις 15, έναντι σχεδόν καμίας στο παρελθόν. Αυτές οι νύχτες δυσκολεύουν την αποκατάσταση του οργανισμού και επιδεινώνουν τα προβλήματα υγείας, ειδικά σε ευάλωτες ομάδες.
Το κύμα καύσωνα που σάρωσε τη νότια Ευρώπη δεν προκάλεσε όμως μόνο δυσφορία: έλιωσε ασφαλτοστρώσεις στην Ιταλία και πυροδότησε καταστροφικές πυρκαγιές, επαναφέροντας μνήμες από τα περσινά καλοκαίρια. Η κατάσταση χαρακτηρίζεται πλέον κρίσιμη, καθώς το έδαφος ξηραίνεται ταχύτερα λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας και της «διψασμένης» ατμόσφαιρας.
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Ρίτσαρντ Άλαν του Πανεπιστημίου Reading, «η θερμότερη ατμόσφαιρα παγιδεύει περισσότερη ενέργεια, ξηραίνει το έδαφος και ενισχύει τα κύματα καύσωνα». Εάν δεν μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, το φαινόμενο αυτό θα γίνει πιο συχνό και ακόμη πιο θανατηφόρο.
Από φαινόμενο κάθε 50 χρόνια, σε ετήσια εφιαλτική κανονικότητα
Σύμφωνα με νέα μελέτη, τα κύματα καύσωνα που κάποτε εμφανίζονταν μία φορά στα 50 χρόνια, σήμερα συμβαίνουν κάθε πέντε χρόνια, ενώ μέχρι το 2050 μπορεί να εμφανίζονται κάθε δύο χρόνια. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι πόλεις όπως η Μαδρίτη και η Σεβίλλη θα μπορούσαν να βιώνουν πάνω από 60 έως 77 ημέρες ετησίως με θερμοκρασίες πάνω από 35°C, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.
Ο Δρ. Τζέιμι Ντάικ του Πανεπιστημίου του Έξετερ προειδοποιεί: «Εάν δεν σταματήσουμε γρήγορα την καύση ορυκτών καυσίμων, η Ευρώπη κινδυνεύει όχι μόνο με μαζική θνησιμότητα από καύσωνες, αλλά και με κατάρρευση των γεωργικών συστημάτων».
Η Μεσόγειος ήδη βιώνει θαλάσσιους καύσωνες με ρεκόρ θερμοκρασίας 27°C στη θάλασσα, οι οποίοι αυξάνουν την υγρασία και επιδεινώνουν την αίσθηση της ζέστης στις παράκτιες περιοχές, εμποδίζοντας την νυχτερινή ψύξη της ατμόσφαιρας.
Τι δείχνει το μέλλον και τι μπορούμε να κάνουμε
Με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, το 2025 οδεύει να καταγραφεί ως το τρίτο θερμότερο έτος στην ιστορία. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η αποτροπή των χειρότερων σεναρίων εξαρτάται από τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή των πόλεων και των κοινωνιών στις νέες θερμοκρασιακές συνθήκες.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν θα συμβούν πιο έντονα και συχνά φαινόμενα, αλλά πότε – και πόσο έτοιμοι θα είμαστε να τα αντιμετωπίσουμε.
Επιμέλεια άρθρου:
Δ. Ντόβας, Προγνώστης καιρού με πιστοποίηση από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr.
