Αφού υφάνουν τον λεπτό, σχεδόν αόρατο ιστό τους, κάποιες αράχνες δεν σταματούν εκεί. Ο λόγος για τις λεγόμενες σφαιροποιές αράχνες (orb weavers), οι οποίες συχνά προσθέτουν «διακοσμητικά στοιχεία» φτιαγμένα από μετάξι — και μερικές φορές από υπολείμματα εντόμων ή απορριμμένους εξωσκελετούς άλλων ζωυφίων.
Τα ευδιάκριτα αυτά μοτίβα, γνωστά ως stabilimenta, μπορεί να έχουν διάφορα σχήματα: άλλοτε ζιγκ-ζαγκ, άλλοτε έναν κυκλικό δίσκο ή ακόμη και ένα μεγάλο «Χ» στο κέντρο του ιστού.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS One επιχειρεί να δώσει μια διαφορετική εξήγηση για αυτή την παράξενη «καλλιτεχνική» συμπεριφορά. «Είναι ένα θέμα για το οποίο οι επιστήμονες απολαμβάνουν να διαφωνούν», σχολιάζει χαμογελώντας ο Gabriele Greco, φυσικός στο Σουηδικό Πανεπιστήμιο Αγροτικών Επιστημών και επικεφαλής της έρευνας.
Μοτίβα με σκοπό ή… διακοσμητικά;
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι τα σχέδια αυτά μπορεί να αποτρέπουν επιθέσεις από πουλιά ή σφήκες που κυνηγούν αράχνες, καθώς τα «θολώνουν» ή τα αποπροσανατολίζουν. Άλλες θεωρίες προτείνουν πως τα stabilimenta συλλέγουν νερό ή αντανακλούν υπεριώδες φως, προσελκύοντας ή παραπλανώντας τα έντομα.
Κανείς, ωστόσο, δεν είχε μελετήσει σε βάθος πώς αυτά τα σχέδια επηρεάζουν τη μηχανική συμπεριφορά του ιστού — τη δομή, την κίνηση και τις δονήσεις του.
Το πείραμα στη Σαρδηνία
Ο δρ. Greco και η ομάδα του επικεντρώθηκαν στη σφηκοειδή αράχνη (wasp spider), μελετώντας δεκάδες ιστούς στη Σαρδηνία. Ο Ιταλός φυσιοδίφης Luigi Lenzini πέρασε δύο χρόνια παρατηρώντας τα μοτίβα τους: περίπου οι μισοί ιστοί είχαν διακοσμητικά σχέδια — άλλοτε ένα ζιγκ-ζαγκ ανάμεσα στις ακτίνες, άλλοτε μια πυκνή «πλατφόρμα» από μπερδεμένες ίνες στο κέντρο.
Οι αράχνες αισθάνονται τη λεία τους μέσω δονήσεων που διατρέχουν τον ιστό. Η ερευνητική ομάδα υπέθεσε ότι τα διακοσμητικά μοτίβα ίσως επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ταξιδεύουν αυτά τα σήματα.
Για να το ελέγξουν, δημιούργησαν εικονικούς ιστούς με και χωρίς stabilimenta. Στην αρχή, δεν παρατήρησαν διαφορές.
Όμως, όταν άλλαξαν τις παραμέτρους ώστε οι δονήσεις να ξεκινούν πλάγια, ανακάλυψαν κάτι εντυπωσιακό: οι ιστοί με «πυκνό» διακοσμητικό στο κέντρο μετέδιδαν δονήσεις πιο μακριά και πιο σταθερά, διευκολύνοντας την αράχνη να εντοπίσει τη λεία της.
Ένα παλιό μυστήριο, μια νέα προσέγγιση
Όπως σχολιάζει ο βιολόγος Todd Blackledge του Πανεπιστημίου Akron, τα ευρήματα επαναφέρουν μια παλιά θεωρία — ότι τα stabilimenta ενισχύουν τη σταθερότητα και τη μηχανική αντοχή του ιστού. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι τα αποτελέσματα ίσως διαφέρουν στη φύση, καθώς οι πραγματικοί ιστοί είναι ασύμμετροι και όχι τέλεια κυκλικοί όπως στα μοντέλα.
Από την πλευρά του, ο εξελικτικός βιολόγος Fritz Vollrath του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης παραδέχεται: «Το παράδοξο των stabilimenta δεν έχει ακόμη λυθεί».
Οι ερευνητές ετοιμάζουν τώρα πειράματα πεδίου, για να δοκιμάσουν στην πράξη τη θεωρία τους, προκαλώντας δονήσεις σε πραγματικούς ιστούς και μετρώντας τις αντιδράσεις.
Κι ενώ η επιστήμη ψάχνει ακόμη την ακριβή εξήγηση, ένα είναι σίγουρο: λίγοι “διακοσμητές εσωτερικών χώρων” της φύσης έχουν τόσο ξεχωριστό γούστο όσο οι αράχνες.
Πηγή: Lifo.gr με πληροφορίες από New York Times
Επιμέλεια άρθρου:
Θ. Σιάτρας, Δημοσιογράφος
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
