Μία ενδεχομένως τεράστια ανακάλυψη από το ρόβερ Perseverance της NASA στον Άρη πιθανότατα θα παραμείνει σε επιστημονική αβεβαιότητα για αρκετά χρόνια. Την Τετάρτη (10 Σεπτεμβρίου), η ομάδα του Perseverance ανακοίνωσε ότι εντόπισε πιθανές βιοϋπογραφές (biosignatures) σε τμήματα ενός αρειανού βράχου με την ονομασία “Cheyava Falls”, τον οποίο το ρόβερ είχε μελετήσει για πρώτη φορά πέρυσι. Αυτά τα ενδιαφέροντα χημικά αποτυπώματα περιλαμβάνουν τα σιδηρούχα ορυκτά βιβιανίτη (vivianite, Fe₃(PO₄)₂·8H₂O) και γκρεϊγίτη (greigite, Fe³S₄), τα οποία το Perseverance ανίχνευσε σε αργιλώδεις αποθέσεις μίας αποξηραμένης λίμνης.
«Ο συνδυασμός αυτών των ορυκτών, τα οποία φαίνεται να σχηματίστηκαν μέσω αντιδράσεων μεταφοράς ηλεκτρονίων (electron transfer reactions) μεταξύ ιζημάτων και οργανικής ύλης, αποτελεί ένα πιθανό αποτύπωμα μικροβιακής ζωής, καθώς τέτοιοι μικροοργανισμοί θα αξιοποιούσαν αυτές τις αντιδράσεις για να παράγουν την απαραίτητη ενέργεια για την ανάπτυξή τους», ανέφεραν αξιωματούχοι της NASA σε σχετική δήλωση την Τετάρτη, 10 Σεπτεμβρίου 2025.
Εικόνα από κοντινή απόσταση με τα «Leopard Spots» στον Άρη που κατέγραψε το ρόβερ Perseverance. (Πηγή εικόνας: NASA/JPL-Caltech/MSSS)
Οι αρχαίοι μικροοργανισμοί του Κόκκινου Πλανήτη δεν είναι η μόνη εξήγηση για τον βιβιανίτη και τον γκρεϊγίτη , καθώς μπορούν επίσης να προκύψουν μέσω γεωλογικών διεργασιών, όπως τόνισαν τα μέλη της ομάδας του Perseverance. Το ίδιο το ρόβερ πιθανότατα δεν θα καταφέρει μόνο του να διαλευκάνει αν πρόκειται όντως για ένδειξη ζωής στον Άρη. «Βασικά, χρησιμοποιήσαμε ολόκληρο το επιστημονικό φορτίο οργάνων (science payload) του ρόβερ σε αυτόν τον βράχο», δήλωσε η Katie Stack Morgan, επιστήμονας του έργου Perseverance στο Jet Propulsion Laboratory της NASA στη Νότια Καλιφόρνια, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τετάρτη (10/09/2025). «Έτσι, βρισκόμαστε αρκετά κοντά στα όρια του τι μπορεί να επιτύχει το ρόβερ στην επιφάνεια όσον αφορά την πρόοδο σε αυτό το συγκεκριμένο ερώτημα».
Η NASA προέβλεπε ότι το Perseverance θα συναντούσε αυτό το όριο, γι’ αυτό σχεδίασε την αποστολή ως προσπάθεια επιστροφής δειγμάτων (sample-return): Από όταν προσεδαφίστηκε μέσα στον κρατήρα Jezero, διαμέτρου 45 χιλιομέτρων, τον Φεβρουάριο του 2021, το ρόβερ συλλέγει αρειανό βράχο και έδαφος και σφραγίζει τα δείγματα σε σωληνίσκους μεγέθους πούρου.
Το σχέδιο προβλέπει να μεταφερθούν περίπου 30 από αυτούς τους σωληνίσκους πίσω στη Γη, όπου θα μελετηθούν με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια από ό,τι μπορεί να επιτύχει το Perseverance με τον περιορισμένο εξοπλισμό οργάνων (instrument suite) του — ένα σημείο
που τόνισε και η Stack Morgan την Τετάρτη.
που τόνισε και η Stack Morgan την Τετάρτη.
Eικόνα που παρουσιάζει μερικούς από τους σωληνίσκους δειγμάτων που έχει αφήσει το ρόβερ Perseverance στο σημείο “Three Forks”, μία τοποθεσία εντός του κρατήρα Jezero στον Άρη. (Πηγή: NASA JPL-Caltech)
«Το φορτίο οργάνων (payload) του ρόβερ Perseverance επιλέχθηκε με την ιδέα μιας αποστολής επιστροφής δειγμάτων (Mars sample-return) στον Άρη», δήλωσε. «Η ιδέα ήταν το φορτίο αυτό να μας οδηγήσει μέχρι την πιθανή ταξινόμηση ως βιοϋπογραφής (potential biosignature) και η υπόλοιπη διερεύνηση να γίνει με όργανα εδώ στη Γη».
Ωστόσο, οι προοπτικές για την επιστροφή αυτού του αρειανού υλικού στον πλανήτη μας έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω καθυστερήσεων, αυξήσεων κόστους, επανασχεδιασμών και αποφάσεων προϋπολογισμού. Το αρχικό σχέδιο ήταν μία κοινή εκστρατεία της NASA με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (European Space Agency) με ανώτατο συνολικό κόστος περίπου 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (εκτίμηση Ιουλίου 2020). Στόχος ήταν η επιστροφή των δειγμάτων που συλλέγει το Perseverance στη Γη έως το 2033.
Ωστόσο, μέχρι το 2023 το εκτιμώμενο κόστος της αποστολής Mars Sample Return (MSR) είχε εκτοξευτεί μεταξύ 8 και 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η αναμενόμενη ημερομηνία άφιξης των δειγμάτων στη Γη μετατέθηκε περίπου στο 2040.
Μέχρι τις αρχές του Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, η NASA είχε περιορίσει τις επιλογές σε δύο ενδεχόμενους σχεδιασμούς. Ο ένας προέβλεπε τη χρήση ενός «sky crane» αναπτυγμένου από την υπηρεσία για την προσεδάφιση του οχήματος ανάκτησης δειγμάτων (MSR lander) στον Άρη, ενώ ο άλλος βασιζόταν σε εμπορικό σύστημα προσεδάφισης. (Το όχημα ανάκτησης δειγμάτων θα διαθέτει πύραυλο για την εκτόξευση των δειγμάτων Perseverance από την επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη.
Η επιλογή 1 εκτιμάται ότι θα κοστίσει μεταξύ 6,6 και 7,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η επιλογή 2 λίγο λιγότερο, μεταξύ 5,8 και 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Και οι δύο θα μπορούσαν να καταφέρουν να μεταφέρουν τα δείγματα στη Γη έως το 2035, εφόσον όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το σχέδιο, όπως δήλωσε ο Nelson. Η NASA σχεδίαζε να επιλέξει μεταξύ των δύο αυτών εναλλακτικών μέχρι τα μέσα του 2026 — ωστόσο αυτό πλέον φαίνεται δύσκολο να συμβεί.
Η προτεινόμενη ομοσπονδιακή χρηματοδότηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για το 2026 μειώνει συνολικά τον προϋπολογισμό της NASA κατά 24% και μειώνει τη χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας σχεδόν στο μισό. Αυτές οι μειώσεις, αν εγκριθούν, θα οδηγήσουν σε ακύρωση δεκάδων αποστολών — συμπεριλαμβανομένης και της αποστολής επιστροφής δειγμάτων από τον Άρη (Mars Sample Return).
Όμως, ο αναπληρωτής διαχειριστής της NASA, Sean Duffy, δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου του ρόβερ Perseverance την Τετάρτη ότι τα δείγματα του Perseverance δεν πρόκειται να μείνουν για πάντα παγιδευμένα στον Κόκκινο Πλανήτη.
Είναι γνωστό ότι τόσο η Rocket Lab όσο και η Lockheed Martin έχουν προτείνει οικονομικά αποδοτικά ιδιωτικά προγράμματα επιστροφής δειγμάτων από τον Άρη. Επίσης, η SpaceX έχει τη δυνατότητα να προσφέρει την υπηρεσία του μεγαπυραύλου (megarocket) Starship, που η εταιρεία αναπτύσσει για τη βοήθεια στην αποίκιση του Άρη και άλλες αποστολές.
Η ταχύτητα φαίνεται να έχει ιδιαίτερη σημασία για τον Duffy και άλλους αξιωματούχους της διοίκησης Τραμπ, οι οποίοι έχουν δηλώσει την πρόθεση των ΗΠΑ να προσγειώσουν ξανά αστροναύτες στη Σελήνη πριν την Κίνα. Υπάρχει επίσης ένας αγώνας επιστροφής δειγμάτων από τον Άρη, καθώς η Κίνα σχεδιάζει να εκτοξεύς ει την αποστολή Tianwen 3 το 2028 με στόχο να φέρει τα δείγματά της στη Γη ήδη από το 2031.
Δείτε εδώ το πρωτότυπο άρθρο στα Αγγλικά
Credits:
∙ NASA/JPL-Caltech/MSSS
∙ Space.com
∙ Michael Wall (Space.com)
∙ NASA/JPL-Caltech/MSSS
∙ Space.com
∙ Michael Wall (Space.com)
Επιμέλεια άρθρου:
Γ. Κοσμίδης, Φοιτητής Φυσικού στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
