Με το φθινώπορο έως και σήμερα να κυλάει χωρίς ακρότητες, οι πρώτες τάσεις για τον καιρό της φετινής χειμερινής περιόδου έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους, με τα μεγαλύτερα προγνωστικά μοντέλα να συλλέγουν σημαντικά κλιματικά στοιχεία, προκειμένου να τα αναλύσουν και να δώσουν μια πρώτη εικόνα για το τι μέλλει γενέσθαι.
Σε αυτό το άρθρο, με τη βοήθεια των δύο μεγαλύτερων προγνωστικών συστημάτων (ECMWF και UKMO), θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μια πρώτη εκτίμηση για την τάση των χιονοπτώσεων κατά τη χειμερινή περίοδο (Δεκέμβριος – Φεβρουάριος) τόσο στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης όσο και πιο συγκεκριμένα στη χώρα μας.
Από La Niña ή El Niño θα χαρακτηρίζεται ο φετινός χειμώνας;
Συχνά, όταν πρόκειται να αναλύσουμε τον καιρό της χειμερινής περιοδου, συναντάμε τις φράσεις La Niña ή El Niño. Γνωρίζουμε όμως τι σημαίνουν;
Η La Niña ή η El Niño είναι μια ωκεάνια ανωμαλία στις περιοχές ENSO του Ειρηνικού Ωκεανού. Η περιοχή ENSO (El Niño–Southern Oscillation) είναι μια ευρεία ζώνη στον ισημερινό Ειρηνικό Ωκεανό που περιλαμβάνει περιοχές κεντρικού και ανατολικού Ειρηνικού και είναι καθοριστική για τα παγκόσμια κλιματικά μοτίβα. Ουσιαστικά πρόκειται για μια ζώνη ωκεανού και ατμόσφαιρας που αλλάζει φάση ανά 1–3 χρόνια περίπου, επηρεάζοντας την θερμοκρασία της επιφάνειας του νερού και τα μοτίβα ανέμων.
Η ψυχρή φάση ονομάζεται La Niña (oι θερμοκρασίες του ωκεανού είναι χαμηλότερες από το κανονικό, οδηγώντας σε διαφορετικά μοτίβα βροχόπτωσης και ακραίων καιρικών φαινομένων), ενώ η θερμή φάση ονομάζεται El Niño (oι επιφανειακές θερμοκρασίες του Ειρηνικού είναι υψηλότερες από το κανονικό, προκαλώντας αλλαγές στη βροχόπτωση και τις κυκλοφοριακές ροές του αέρα σε όλο τον κόσμο). Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε φάση La Niña, η οποία εισέρχεται στο τρίτο συνεχόμενο έτος της — ένα σπάνιο φαινόμενο.
Οι φάσεις του ENSO έχουν σημαντική επίδραση στις τροπικές βροχοπτώσεις, στα μοτίβα πίεσης και στη σύνθετη αλληλεπίδραση μεταξύ ωκεανού και ατμόσφαιρας.
Η εικόνα παρακάτω παρουσιάζει το μοτίβο κυκλοφορίας μιας ψυχρής φάσης, η οποία μόλις σχηματίστηκε και εξακολουθεί να ψύχεται περαιτέρω.
Με αυτόν τον τρόπο, το ENSO ασκεί ισχυρή επίδραση στις τροπικές βροχοπτώσεις και στα μοτίβα ατμοσφαιρικής πίεσης, μεταβάλλοντας το σύστημα αλληλεπίδρασης μεταξύ ατμόσφαιρας και ωκεανού. Το σύστημα αυτό διαδίδει την επιρροή του ENSO σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τα χειμερινά πρότυπα θερμοκρασιών και χιονοπτώσεων.
Παρακάτω φαίνεται η τελευταία ανάλυση της επιφάνειας του τροπικού Ειρηνικού Ωκεανού. Ψυχρές ωκεάνιες ανωμαλίες εκτείνονται κατά μήκος του τροπικού Ειρηνικού, σχηματίζοντας ένα «κυματοειδές» μοτίβο εξαιτίας των ανατολικών εμπορικών ανέμων. Αυτή είναι η ενεργή πλέον φάση La Niña, η οποία συνεχίζει να ενισχύεται αυτή την περίοδο, αν και αναμένεται να παραμείνει σε ασθενή έως μέτρια ένταση.
Η La Niña συνήθως σχηματίζεται κατά τη διάρκεια ισχυρών εμπορικών ανέμων (trade winds), γεγονός που μπορεί να μας αποκαλύψει πολλά σχετικά με την κατάσταση της παγκόσμιας κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις ανωμαλίες ως “δείκτη” για να κατανοήσουμε καλύτερα την τρέχουσα κατάσταση του παγκόσμιου κλιματικού συστήματος και να προβλέψουμε τι μπορεί να αναμένεται στις επόμενες εποχές.
Πρόγνωση ENSO για τον χειμώνα 2025 – 2026
Το επίσημο γράφημα πιθανοτήτων πρόγνωσης του NOAA CPC παρακάτω παρουσιάζει τη μακροπρόθεσμη πρόβλεψη για την κεντρική περιοχή του ENSO.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι συνθήκες La Niña αναμένεται να επιμείνουν καθ’ όλη τη διάρκεια του φθινοπώρου και να συνεχιστούν μέσα στον χειμώνα. Αναμένεται εξασθένιση του ψυχρού φαινομένου στις αρχές του επόμενου έτους, με μετάβαση σε ουδέτερη φάση κατά τη διάρκεια της άνοιξης.
Τι σημαίνει όμως αυτό για τα χειμερινά καιρικά μοτίβα και το ενδεχόμενο χιονοπτώσεων;Η φάση La Niña επηρεάζει σημαντικά τα παγκόσμια καιρικά μοτίβα, με πιο έντονη άμεση επίδραση σε συγκεκριμένες περιοχές. Στη Βόρεια Αμερική, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζουν ψυχρότερους και πιο υγρούς χειμώνες στα βορειοδυτικά και βορειοανατολικά, ενώ στο νότο επικρατούν ξηρότερες και θερμότερες συνθήκες. Ο Καναδάς, ιδιαίτερα στα δυτικά και βόρεια τμήματα, βλέπει τάση για παγωμένες και χιονισμένες περιόδους. Στη Νότια Αμερική, περιοχές όπως η Βραζιλία και ο Αμαζόνιος επηρεάζονται από ξηρασία, ενώ οι νοτιοανατολικές περιοχές μπορεί να δουν αυξημένες βροχοπτώσεις. Στην Αυστραλία και τη Νοτιοανατολική Ασία, η La Niña προκαλεί υγρότερους χειμώνες στην Αυστραλία με αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών, ενώ στην Ινδονησία και τις Φιλιππίνες ενισχύει τις βροχοπτώσεις και αυξάνει την πιθανότητα τροπικών καταιγίδων. Στην Αφρική, η Ανατολική περιοχή βλέπει περισσότερες βροχές, ενώ η Νότια Αφρική τείνει προς ξηρασία. Η Ευρώπη, αν και δεν επηρεάζεται άμεσα, δέχεται έμμεσες επιπτώσεις καθώς η La Niña μπορεί να αλλάξει τις γενικές κυκλοφοριακές ροές της ατμόσφαιρας, επηρεάζοντας έτσι θερμοκρασίες και χιονοπτώσεις. Συνολικά, η La Niña ενισχύει την αστάθεια στον παγκόσμιο καιρό, με άμεση επίδραση στις τροπικές και βόρειες περιοχές και έμμεση στην Ευρώπη.
Προβλέψεις χιονοπτώσεων για τον χειμώνα 2025 – 2026
Η μορφή αυτής της πρόγνωσης είναι απλή. Θα εξετάσουμε δύο καθιερωμένα συστήματα εποχικών καιρικών προβλέψεων: πρώτα το ECMWF και στη συνέχεια το UKMO. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία των γραφημάτων είναι τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα, από τις αρχές Οκτωβρίου.
Θα παρουσιαστεί η μέση πρόβλεψη χιονοπτώσεων για τη μετεωρολογική χειμερινή περίοδο, που καλύπτει τους μήνες Δεκέμβριο – Ιανουάριο – Φεβρουάριο. Στη συνέχεια, θα γίνει ανάλυση ανά μήνα, καθώς οι μηνιαίες προβλέψεις περιλαμβάνουν πολλές λεπτομέρειες που δεν αποτυπώνονται στη συνολική εποχική μέση τιμή.
Ξεκινάμε με το ECMWF, το οποίο είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο και ιδιαίτερα αξιόπιστο σύστημα εποχικών προβλέψεων.
Αρχικά, εξετάζοντας τη μέση εποχική πρόβλεψη, παρατηρούμε χαμηλότερα από τα κανονικά επίπεδα χιονοπτώσεων στο μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου, με τις κύριες περιοχές χιονόπτωσης να εντοπίζονται προς τον βορρά. Ωστόσο, ορισμένες κεντρικές και δυτικές περιοχές παρουσιάζουν μικρότερο έλλειμμα χιονιού.
Σε ότι αφορά τη χώρα μας, τα δεδομένα δείχνουν οτί προβλέπονται λιγότερες χιονοπτώσεις από τον μέσο όρο, κάτι που φαίνεται να είναι εντονότερο κυρίως στις βορειοδυτικές περιοχές της χώρας.
Σε σύγκριση με τα δεδομένα πρόγνωσης του προηγούμενου μήνα, υπάρχει ελάχιστη βελτίωση, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου εξακολουθεί να παρουσιάζει ελαφρώς αυξημένο έλλειμμα χιονοπτώσεων. Παρ’ όλα αυτά, τα πιο πρόσφατα δεδομένα δείχνουν περισσότερες χιονοπτώσεις σε κεντρικές και δυτικοκεντρικές περιοχές, καθώς και στο νότιο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η πρόβλεψη χιονοπτώσεων για τον Δεκέμβριο δείχνει κυρίως αρνητικές ανωμαλίες, εκτός από τα ακραία βόρεια τμήματα. Εμφανίζεται επίσης η επιρροή ενός αντικυκλωνικού συστήματος, καθώς η πρόβλεψη δεν ευνοεί εκτεταμένα σενάρια χιονοπτώσεων, παρά μόνο ορισμένες περιοχές με σχεδόν κανονικά επίπεδα χιονιού στα κεντρικά και δυτικά.
Στην πρόβλεψη για τον Ιανουάριο, παρατηρείται ελάχιστη έως καμία βελτίωση. Η πλειονότητα της Ευρώπης αναμένεται να έχει λιγότερες χιονοπτώσεις στα μέσα του χειμώνα, αν και ορισμένες νοτιοανατολικές περιοχές ενδέχεται να δεχθούν περισσότερο χιόνι κατά την περίοδο αυτή.
Η πρόβλεψη για τον Φεβρουάριο δείχνει ξανά ότι η κύρια ζώνη χιονοπτώσεων μετατοπίζεται προς τον βορρά, μαζί με το ρεύμα αεροχειμάρρου (jet stream). Αυτό σημαίνει δυτικούς ανέμους και ηπιότερες συνθήκες, με λιγότερες χιονοπτώσεις από το κανονικό στο υπόλοιπο της ηπείρου.
Οι μακροπρόθεσμες καιρικές προβλέψεις είναι πάντα δύσκολες, καθώς υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τον εποχικό καιρό. Εδώ εξετάζουμε μόνο τάσεις και πιθανότητες, αλλά οι διακυμάνσεις παραμένουν καθοριστικές. Όσο περισσότερα δεδομένα πρόγνωσης μπορεί να εξετάσει κανείς, τόσο καλύτερη εικόνα μπορεί να αποκτήσει για τον αναμενόμενο καιρό — αν και μερικές φορές αυτό μπορεί να προκαλέσει περισσότερη σύγχυση.
Δεδομένου ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί κανείς μόνο ένα μοντέλο πρόγνωσης, αποφασίσαμε να χρησιμοποιούμε πάντα το σύστημα μακροπρόθεσμων προβλέψεων UKMO ως δεύτερη επιλογή. Το μοντέλο αυτό αναπτύχθηκε από το UK Met Office, από όπου προέρχονται τα αρχικά UKMO.
Αρχικά, εξετάζοντας τη μέση εποχική πρόβλεψη για την Ευρώπη, βλέπουμε μια ακόμη αδύναμη πρόβλεψη χιονοπτώσεων, παρόμοια με το ECMWF. Η πλειονότητα της ηπείρου προβλέπεται να έχει λιγότερες χιονοπτώσεις από το κανονικό, εκτός από τα ακραία βόρεια τμήματα. Στην εμπειρία μας τα τελευταία χρόνια, το UKMO τείνει να είναι πιο απαισιόδοξο όσον αφορά τις χιονοπτώσεις σε σχέση με το ECMWF.
Η πιο πρόσφατη εκτέλεση είναι λίγο πιο γενναιόδωρη με το χιόνι, όπως φαίνεται στην εικόνα παρακάτω. Η τελευταία εκτέλεση δείχνει βελτιωμένες χιονοπτώσεις σε σχέση με τα δεδομένα πρόγνωσης του προηγούμενου μήνα, σε μεγάλο μέρος της ηπείρου. Αντίστοιχα, πιο βελτιωμένο φαίνεται πως είναι το νεότερο τρέξιμο και για τη περιοχή μας.
Η πρόβλεψη χιονοπτώσεων για τον Δεκέμβριο δείχνει ισχυρότερες αρνητικές ανωμαλίες, όπως και το ECMWF. Η συμφωνία και των δύο μοντέλων ενισχύει την εμπιστοσύνη σε αυτό το σενάριο, με αργή έναρξη της χιονοφορίας.
Η πρόβλεψη για τον Ιανουάριο δείχνει μεγαλύτερο δυναμικό σε ορισμένα μέρη της Κεντρικής Ευρώπης, με κάποιες περιοχές πάνω από το κανονικό. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει διαθεσιμότητα υετού, αλλά οι θερμοκρασίες πιθανότατα δεν είναι αρκετά χαμηλές για συσσώρευση χιονιού στις πεδινές περιοχές.
Η πρόβλεψη για τον Φεβρουάριο μειώνει ξανά το δυναμικό χιονοπτώσεων σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, εκτός από τα ακραία βόρεια τμήματα. Μια μικρή περιοχή με πάνω από το κανονικό χιόνι στις δυτικές υπο-Άλπεις υποδηλώνει νοτιότερη ροή αέρα πάνω από την ήπειρο.
Συνολικά, η ανάλυση των πρώτων τάσεων για τον χειμώνα 2025/2026 δείχνει ότι η φάση La Niña συνεχίζει να αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα που θα επηρεάσει τα παγκόσμια και ευρωπαϊκά καιρικά μοτίβα. Αν και η Ευρώπη δεν επηρεάζεται άμεσα, η έμμεση επίδρασή της στις κυκλοφοριακές ροές της ατμόσφαιρας και στα πρότυπα θερμοκρασιών και χιονοπτώσεων είναι εμφανής. Τα δύο μεγάλα προγνωστικά συστήματα, ECMWF και UKMO, συμφωνούν σε μια εικόνα χαμηλότερων από τον μέσο όρο χιονοπτώσεων σε μεγάλο μέρος της ηπείρου, με εντονότερο χιόνι να παρατηρείται κυρίως στις βόρειες περιοχές και σε ορισμένες κεντρικές ζώνες κατά τον Ιανουάριο.
Παρά τις διακυμάνσεις και την αβεβαιότητα που φέρνουν οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις, τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η χειμερινή περίοδος θα ξεκινήσει αργά, με περιορισμένες αλλά σημαντικές περιόδους χιονόπτωσης. Για τη χώρα μας, αναμένονται λιγότερες χιονοπτώσεις από τον μέσο όρο, κυρίως στις βορειοδυτικές περιοχές.
Με πληροφορίες από το Severe Weather Europe
Επιμέλεια άρθρου:
Δ. Ντόβας, Προγνώστης καιρού με πιστοποίηση από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr.
