Μια ανάλυση του BBC αποκαλύπτει πρωτοφανή άνοδο θερμοκρασιών — και πιθανές επιπτώσεις στο ευρωπαϊκό κλίμα.
Οι θάλασσες του Βόρειου Ειρηνικού βίωσαν το θερμότερο καλοκαίρι που έχει καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με ανάλυση του BBC, προκαλώντας προβληματισμό στην επιστημονική κοινότητα. Το φαινόμενο συνδέεται με ένα εκτεταμένο «θαλάσσιο κύμα καύσωνα» — έναν θερμό όγκο νερού γνωστό και ως warm blob — που έχει καλύψει περιοχή δέκα φορές μεγαλύτερη από τη Μεσόγειο.
Ένα ρεκόρ που σπάει τα όρια
Μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου, η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας αυξήθηκε κατά 0,25°C σε σχέση με το προηγούμενο ρεκόρ του 2022. Η ανάλυση, βασισμένη σε στοιχεία της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus, δείχνει ότι ο Ειρηνικός μεταξύ Ασίας και Βόρειας Αμερικής θερμαίνεται σταθερά εδώ και δεκαετίες, με το 2025 να καταγράφει τη μεγαλύτερη απόκλιση όλων των εποχών.
«Σίγουρα συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο στον Βόρειο Ειρηνικό», τονίζει ο Zeke Hausfather, κλιματολόγος στο Berkeley Earth. «Μια τόσο μεγάλη αύξηση θερμοκρασιών σε τόσο εκτεταμένη περιοχή είναι πραγματικά εντυπωσιακή».
Πέρα από τα κλιματικά μοντέλα
Η παγκόσμια υπερθέρμανση, αποτέλεσμα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, έχει ήδη τριπλασιάσει τις ημέρες ακραίας θερμότητας στους ωκεανούς. Ωστόσο, η φετινή άνοδος στον Βόρειο Ειρηνικό ξεπερνά ακόμη και τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις των κλιματικών μοντέλων, με πιθανότητα μικρότερη του 1% να οφείλεται σε φυσική μεταβλητότητα.
Οι ασθενέστεροι άνεμοι του καλοκαιριού επέτρεψαν στη ζέστη να εγκλωβιστεί στην επιφάνεια του νερού, όμως οι ειδικοί εκτιμούν ότι αυτό δεν αρκεί για να εξηγήσει την ένταση και τη διάρκεια του φαινομένου.
Η «ψυχρή ασπίδα» που χάθηκε
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες αφορά την αλλαγή στα καύσιμα της ναυτιλίας. Από το 2020, η υιοθέτηση καθαρότερων καυσίμων μείωσε σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του θείου (SO₂) — αερίου που, αν και επιβλαβές για την υγεία, συνέβαλε στη δημιουργία σωματιδίων που αντανακλούσαν μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας.
Η μείωση αυτής της «ψυχρής ασπίδας» ενδέχεται να αποκάλυψε την πραγματική ένταση της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης. Παράλληλα, η καθαρότερη ατμόσφαιρα στην Κίνα επιτρέπει σε περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία να φτάνει στην επιφάνεια του Ειρηνικού, ενισχύοντας περαιτέρω τη θέρμανση.
Αλυσιδωτές αντιδράσεις σε όλο τον πλανήτη
Το θαλάσσιο κύμα καύσωνα έχει ήδη αφήσει το αποτύπωμά του και στις δύο πλευρές του Ειρηνικού. Στην Ασία, ενέτεινε τις θερμοκρασίες σε Ιαπωνία και Νότια Κορέα, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες προκάλεσε ισχυρές καταιγίδες, τροφοδοτούμενες από τα θερμά νερά.
«Στην Καλιφόρνια είδαμε καταιγίδες που ενισχύθηκαν από τους λεγόμενους ατμοσφαιρικούς ποταμούς — τεράστιες ζώνες υγρασίας που μεταφέρουν νερό από τη θάλασσα προς την ξηρά», εξηγεί η Amanda Maycock, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. «Αυτές μπορούν να προκαλέσουν έντονες βροχοπτώσεις ή και χιονοπτώσεις, ανάλογα με την εποχή».
Τι σημαίνει για την Ευρώπη
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι θερμές συνθήκες στον Βόρειο Ειρηνικό θα μπορούσαν να επηρεάσουν και το ευρωπαϊκό κλίμα, μέσω των λεγόμενων τηλεσυνδέσεων — δηλαδή αλληλεπιδράσεων μεταξύ καιρικών συστημάτων διαφορετικών περιοχών του πλανήτη.
«Η υπερθέρμανση του Ειρηνικού μπορεί να προκαλέσει ατμοσφαιρικά κύματα που φτάνουν ως τον βόρειο Ατλαντικό και την Ευρώπη», σημειώνει η Maycock. «Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ψυχρότερο ξεκίνημα του χειμώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ήπειρο, καθώς θα ευνοηθούν αντικυκλωνικές συνθήκες που φέρνουν αέρα από την Αρκτική».
Ωστόσο, οι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί: αργότερα μέσα στον χειμώνα, ο θερμός Ειρηνικός θα μπορούσε εξίσου να οδηγήσει σε πιο ήπιες και υγρές συνθήκες, αν αλλάξουν τα κυρίαρχα ρεύματα.
Ένα προειδοποιητικό σήμα για το μέλλον
Η παρατεταμένη υπερθέρμανση του Βόρειου Ειρηνικού δεν είναι απλώς ένα μεμονωμένο κλιματικό φαινόμενο· αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για το πώς οι ανθρώπινες δραστηριότητες μεταβάλλουν δυναμικά τα συστήματα του πλανήτη.
Όπως υπογραμμίζει ο Hausfather, «το γεγονός ότι βλέπουμε τέτοιες ακραίες αποκλίσεις τόσο νωρίς στη δεκαετία δείχνει ότι το κλίμα αλλάζει γρηγορότερα απ’ όσο νομίζαμε».
