Ενώ τις τελευταίες ημέρες το σκηνικό του καιρού σε αρκετές περιοχές της Ευρώπης -όπως και στη χώρα μας- κυλούν με άκρως φθινοπωρινές συνθήκες, το γενικό μοτίβο του καιρού πάνω από την Ευρώπη έχει διαμορφώσει έναν μοναδικό αντικυκλώνα (blocking High) στα βόρεια, ο οποίος επιτρέπει στις ψυχρές αέριες μάζες να κινούνται από την ανατολή προς τη δύση και το νότο. Με την έναρξη του Οκτωβρίου, η πιο ήπια, δυτική και ζωνική ροή φαίνεται πως διακόπτεται, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για μια θεαματική μεταβολή / πτώση των θερμοκρασιών. Αυτή την εβδομάδα, μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου (συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας) προετοιμάζεται για την πρώτη σημαντική ψυχρή εισβολή του φετινού φθινοπώρου.
Μια ασυνήθιστα ισχυρή ψυχρή εισβολή αναμένεται να αναπτυχθεί μετά τα μέσα της τρέχουσας εβδομάδας, εξαιτίας μιας εκτεταμένης ψυχρής λίμνης που θα εξαπλωθεί από την Ανατολική προς την Κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο. Αυτό θα φέρει ισχυρούς καταβατικούς ανέμους τύπου Bora κατά μήκος των δυτικών Βαλκανίων, σημαντικές χιονοπτώσεις στα ορεινά, καθώς και τον πρώτο παγετό της σεζόν σε ορισμένες περιοχές.
Το διάγραμμα που ακολουθεί και το οποίο απεικονίζει την πρόγνωση θερμοκρασίας και βροχόπτωσης για το Ζάγκρεμπ της Κροατίας (βόρεια Βαλκανική χερσόνησος), δείχνει σημαντική πτώση της θερμοκρασίας κάτω από τα κανονικά επίπεδα για το επόμενο διάστημα.
Καθώς η ψυχρή λίμνη από την Ανατολική Ευρώπη βαθαίνει και εξαπλώνεται δυτικά, οι θερμοκρασίες θα πέσουν κάτω από το μηδέν στο επίπεδο των 850hPa (περίπου στα 1.250 μέτρα υψόμετρο) την Πέμπτη και την Παρασκευή.
Αυτό αντιστοιχεί σε θερμοκρασίες περίπου 10°C χαμηλότερα από το φυσιολογικό για τις αρχές Οκτωβρίου και πρόκειται να είναι οι χαμηλότερες τιμές που έχουν καταγραφεί έως τώρα για μεγάλο μέρος της ηπείρου κατά το μετεωρολογικό φθινόπωρο του 2025.
Το μοτίβο Rex blocking αναπτύσσεται πάνω από την Ευρώπη
Στις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου διαμορφώθηκε πάνω από την Ευρώπη ένα κλασικό παράδειγμα του λεγόμενου μοτίβου Rex blocking. Το μοτίβο αυτό εμφανίζεται όταν μια εκτεταμένη βαρομετρική σφήνα (ridge) ανώτερης ατμόσφαιρας βρίσκεται ακριβώς βόρεια από ένα βαρομετρικό χαμηλό σύστημα.
Από σήμερα Δευτέρα, ένας ισχυρός αντικυκλώνας έχει κέντρο πάνω από τη βόρεια Ευρώπη, ενώ νοτιότερα σχηματίζεται ένα ανώτερο κύμα με κέντρο στα δυτικά της Ουκρανίας. Το χαμηλό αυτό κινείται σταδιακά προς τα δυτικά-νοτιοδυτικά, ως αποτέλεσμα της αναστροφής της ροής γύρω από το μπλοκάρισμα.
Ο χάρτης επιφανειακής πίεσης πάνω από την Ευρώπη και τον Βόρειο Ατλαντικό δείχνει ότι ένα ισχυρό αντικυκλωνικό σύστημα κυριαρχεί αυτή την εβδομάδα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ βαθιά χαμηλά παραμένουν στα βόρεια και βορειοδυτικά τμήματα του Ατλαντικού Ωκεανού.
Η γενική ροή της ατμόσφαιρας κινείται συνήθως από περιοχές υψηλής προς περιοχές χαμηλής πίεσης, γεγονός που σημαίνει ότι οι άνεμοι πάνω από την Ευρώπη έχουν στραφεί σε ανατολικούς-βορειοανατολικούς, μεταφέροντας ψυχρές αέριες μάζες από τη Ρωσία προς την Ανατολική Ευρώπη και στη συνέχεια πιο δυτικά και νότια.
Η ψυχρή λίμνη αναπτύσσεται, ενισχύεται σταδιακά και επεκτείνεται μέσα στην εβδομάδα, ενώ το αντικυκλωνικό σύστημα παραμένει ισχυρό, με την κεντρική πίεση να φτάνει περίπου τα 1040 mbar.
Κατά τις επόμενες ημέρες, η ψυχρότερη αέρια μάζα θα εξαπλωθεί σταδιακά δυτικά προς την Κεντρική Ευρώπη και νότια κατά μήκος της βαλκανικής χερσονήσου.
Αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία αναπτύσσεται η πιο σημαντική ψυχρή εισβολή. Μια αέρια μάζα 8–12 °C ψυχρότερη από το φυσιολογικό εξαπλώνεται από την Ανατολική Ευρώπη προς τα Βαλκάνια, την Κεντρική Ευρώπη και τη Μεσόγειο, φέρνοντας έναν ασυνήθιστο ψυχρό καιρό για τις αρχές Οκτωβρίου.
Η ψυχρή λίμνη θα παραμείνει έντονη από την Πέμπτη έως το Σάββατο, με τις μεγαλύτερες αποκλίσεις θερμοκρασίας να εντοπίζονται στα Δυτικά Βαλκάνια, στην Αδριατική Θάλασσα και στο κεντρονότιο τμήμα της Ιταλίας.
Ασυνήθιστα ισχυρή ψυχρή εισβολή φέρνει τον πρώτο παγετό της σεζόν
Η ψυχρή λίμνη θα επεκταθεί προς την Κεντρική Ευρώπη μετά την Τετάρτη και θα φτάσει στο μέγιστο της έντασής της την Παρασκευή. Αυτό σημαίνει ότι οι χαμηλότερες θερμοκρασίες προβλέπονται για την Πέμπτη και την Παρασκευή στη Γερμανία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, την Αυστρία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία.
Οι θερμοκρασίες θα πέσουν γύρω στους 0°C, ή έναν έως δύο βαθμούς κάτω από το μηδέν, και πιθανότατα θα σημειωθεί ο πρώτος παγετός της φετινής φθινοπωρινής περιόδου. Στα ψηλότερα τμήματα των Άλπεων οι θερμοκρασίες θα είναι ιδιαίτερα χαμηλές για αρχές Οκτωβρίου, περίπου -10 °C σε υψόμετρο 2.500 μέτρων και ακόμα χαμηλότερα σε μεγαλύτερα υψόμετρα.
Με τον ψυχρό πυρήνα να κορυφώνεται την Παρασκευή και να κινείται νότια προς το Σάββατο, η ψυχρότερη αέρια μάζα θα φτάσει στα δυτικά και νότια Βαλκάνια κατά το Σαββατοκύριακο. Η ψυχρή μάζα θα εξαπλωθεί επίσης προς τα νότια και τα δυτικά στη Μεσόγειο, ωθώντας τις υψηλότερες σε υψόμετρο περιοχές της κεντρικής Ιταλίας σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν.
Φαίνεται πιθανό οι χαμηλότερες θερμοκρασίες να παρατηρηθούν στα Βαλκάνια, από -2 έως -4 °C στο Gorski Kotar της Κροατίας και περίπου -5 °C στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στο Μαυροβούνιο. Το Σάββατο, τα νότια τμήματα της Σερβίας, το Κόσοβο, η Βόρεια Μακεδονία και η δυτική Βουλγαρία περιμένουν να δουν ελάχιστες θερμοκρασίες από -2 έως -6 °C.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά ψυχρή περίοδο με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για αρχές Οκτωβρίου. Σε ορισμένες περιοχές οι θερμοκρασίες δεν είχαν φτάσει τόσο χαμηλά εδώ και δεκαετίες για την ίδια εποχή. Οι ισχυροί βορειοανατολικοί άνεμοι θα ενισχύσουν την αίσθηση του ψύχους, με την αίσθηση θερμοκρασίας (wind chill) να φτάνει κοντά ή ακόμα και κάτω από -10 °C.
Με τέτοιες αέριες μάζες αναμένονται επίσης χιονοπτώσεις στα υψηλότερα τμήματα της νότιας Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου, του Κοσσυφοπεδίου, της βορειοανατολικής Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας και της δυτικής Βουλγαρίας. Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα, το ύψος του νέου χιονιού μπορεί να φτάσει περίπου τα 50 εκατοστά από την Πέμπτη έως την Κυριακή. Χιονοπτώσεις είναι πιθανές και στα ψηλότερα τμήματα των Καρπαθίων στην Ρουμανία.
Τι περιμένουμε στη χώρα μας
Η θέση του ψυχρού πυρήνα στην ανώτερη ατμόσφαιρα πάνω από τα Δυτικά Βαλκάνια και την Αδριατική περιοχή συνήθως φέρνει μεγάλες ποσότητες βροχής στα νότια Βαλκάνια, καθώς η θερμότερη αέρια μάζα από τη νότια Μεσόγειο συναντά τον ψυχρό αέρα και προκαλεί έντονες βροχοπτώσεις και καταιγίδες στην Ελλάδα.
Με βάση το παρακάτω διάγραμμα θερμοκρασιών στα 850hPa και βροχόπτωσης για τη περιοχή της Αθήνας, παρατηρούμε ότι η θερμοκρασία που αυτές τις ημέρες βρίσκεται ήδη σε επίπεδα χαμηλότερα του μέσου όρου, θα παρουσιάσει μεγαλύτερη μεταβολή προς το τέλος της εβδομάδας, ενώ παράλληλα αυξημένος προβλέπεται να είναι και ο υετός.
Με βάση όλα αυτά τα στοιχεία που διαθέτουμε, συμπεραίνουμε ότι από τη Πέμπτη και μετά περιμένουμε μια σοβαρή κακοκαιρία που θα μας κάνει να θυμηθούμε για λίγο τον Νοέμβρη. Σημαντικό είναι επίσης να αναφερθεί ότι είναι ιδιαίτερα πιθανό να δούμε νιφάδες ή ακόμα και κάτι παραπάνω στα πολύ υψηλά τμήματα της βόρειας χώρας.
Όσον αφορά τις περιοχές της χώρας που θα επηρεαστούν περισσότερο καθώς επίσης και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της καιρικής μεταβολής, θα μπορέσουμε να τα αναλύσουμε σε νεότερη ενημέρωση.
***Αξίζει να παρατηρήσει κανείς την αρκετά απότομη άνοδο της θερμοκρασίας που προβλέπεται πιθανότατα για το επόμενο Σαββατοκύριακο. Οι πιθανότητες αυξάνονται ώστε αυτή η ισχυρή ψυχρή λίμνη να αντικατασταθεί από θερμότερες αέριες μάζες, καθώς θα πλησιάζουμε στα μέσα Οκτωβρίου. Αυτό καθίσταται δυνατό καθώς ο Βόρειος Ατλαντικός φαίνεται να επαναφέρει τη ζωνική ροή, με βαθιά χαμηλά βαρομετρικά να μεταφέρουν πολύ θερμότερες αέριες μάζες πάνω από την ευρωπαική ήπειρο, μόλις αποχωρήσει η ψυχρή λίμνη.
Ωστόσο, αυτό αφορά ένα πιο μακρινό σενάριο· αρχικά θα επικεντρωθούμε στην επικείμενη ψυχρή εισβολή.
Με πληροφορίες από το Severe Weather Europe
Επιμέλεια άρθρου:
Δ. Ντόβας, Προγνώστης καιρού με πιστοποίηση από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weathercompass.gr .
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά, με ενεργό σύνδεσμο (link) weathercompass.gr.
👍👍👍